16.11.2012

Նոյեմբերի 16-ը Հանդուրժողականության (կամ տոլերանտության) միջազգային օրն է: Այս օրը պաշտոնապես նշվում է 1997 թվականից՝ այն բանից հետո, երբ  1995 թվականին նման օր առանձնացնելու կարեւորության մասին նշվեց ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի «Հանդուժողականության սկզբունքների մասին» դեկլարացիայում:

Հանդուրժողականության մասին զրուցեցինք հոգեբան Հրաչյա Ամիրյանի հետ:

  Հանդուրժողականությունն այսօր ամենից շատ քարոզվող գաղափարներից է. կարող եմ ասել՝ նույնիսկ նորաձեւ: Որպես հոգեբան, ինչպե՞ս եք Դուք այն մեկնաբանում:

Բնականաբար, կարեւոր խնդիր է, որն արդիական է նաեւ հայ հասարակությունում, պարզապես չմոռանանք, որ հարցը մի քանի ասպեկտներ ունի… Հանդուրժողականությունը մեկն է այն հասկացություններից, որոնց բովանդակությունը հաճախ է կամա թե ակամա նենգափոխվում: Այսինքն՝ այն մեկնաբանում են որպես համակերպվողություն, հնազանդություն, երբեմն ուզում են տարածել այնպիսի երեւույթների նկատմամբ, որոնք իրականում վնասակար են հասարակության համար: Ավելի կոնկրետ արտահայտվեմ: Օրինակ՝ կարող են հանդուրժողականության կոչեր հնչել հանցագործությունների հանդեպ, այնպիսի երեւույթների նկատմամբ, որոնք, ըստ էության, անբարո են, ախտաբանական: Եվ քանի որ լավ է հնչում  «հանդուրժողականությունը», հեշտությամբ կարող է շահարկվել:

Ամբողջ խնդիրն  այն է, թե ինչպես է տվյալ հասարակությունում, նրա առանձին շերտերի մեջ գնահատվում այս կամ այն երեւույթը: Հասարակությունը միատարր զանգված չէ.  մեկի համար որեւէ երեւույթ կարող է հանդուրժելի լինել, մյուսի համար դառնալ անգամ բռնի պայքարի թիրախ: Այնպես որ պետք է մանրամասն դիտարկել՝ ինչի նկատմամբ հանդուրժողականության մասին է խոսքը: Միգուցե այնպիսի երեւույթ է, որի հանդեպ, հակառակը, պետք չէ հանդուրժող լինել: Օրինակ՝ կամայականությունը, որը բռնությունների է հանգեցնում: Սա՝ մեկ: Երկրորդը՝  ինչ ձեւերով արտահայտել այդ անհանդուրժողականությունը: Ես, օրինակ, կարող եմ դեմ լինել ինչ-որ երեւույթների, բայց իմ այդ անհանդուրժողականությունը չարտահայտվի բռնության կոչերով ու կոնկրետ գործողություններով:

 Անհանդուրժողականությունը կարող է շատ տարբեր դրսեւորումներ ունենալ, ինչպես նշեցիք:  Հայաստանում, ըստ Ձեզ, որոնք են ամենատարածվածները:

Ես չունեմ լուրջ ուսումնասիրություն, բայց, օրինակ, ռասսայական նախապաշարումները մեզանում, իմ պատկերացմամբ, տարածված չեն: Հայ հասարակությունում ես չեմ տեսնում անհանդուրժողականություն այլ ազգերի նկատմամբ, ընդհակառակը, եւ կարծրատիպի տիպի մակարդակում, եւ ուսումնասիրություններն են ցույց տալիս՝ մենք շատ հյուրընկալ ազգ ենք: Նույնիսկ հարեւան երկրի հետ պատերազմական վիճակում գտնվելու պարագայում ես ականատես եմ լինում նրա բնակիչների նկատմամբ միանգամայն հանդուրժող վերաբերմունքի:

Իսկ միջանձնային հարաբերություններո՞ւմ: Մեր առօրյայում, կարծում եմ, բազմաթիվ են անհանդուրժողականության դեպքերը: Ամեն օր դրանց կարելի է ականատես լինել, ասենք, քաղաքային տրանսպորտում:

Անհանդուրժողականությունը մտածողության տիպ է, որոշակի հոգեբանություն, որը ձեւավորվում է դաստիարակության կամ ինչ-որ ազդեցությունների արդյունքում: Վերադառնանք հարցին, թե ինչ անհադուրժողականություն նկատի ունենք, անհանդուրժողականություն ինչի նկատմամբ: Մանր թերությունների նկատմամբ հանդուրժողականությունը ոչ միայն ցանկալի է, այլեւ պարտադիր նորմ: Բոլորը չեն կարող ունենալ իդեալական վարքագիծ, վերաբերմունք, եւ Ձեր նշած այդ կենցաղային ամենատարբեր կոնֆլիկտների ութսուն տոկոսը դիտավորյալ չի առաջանում, չկա միտումնավորություն: Մարդ եթե մի բան լավ չի անում կամ սխալ է անում, դա լինում է փորձի պակասից, չիմանալու հետեւանքով. դիտավորություն չի լինում: Ու երբ հասկանում ես, որ նա դիտավորյալ չի արել, հանդուրժող լինելը ավելի հեշտ է: Խոսքը տարրական հանդուրժողականության մասին, որին կարելի է հեշտությամբ հասնել՝ մարդկանց պարզապես լուսավորելով:

Դալայ Լաման մի անգամ ասել է, որ մարդու մեջ հանդուրժողականություն դաստիարակող լավագույն ուսուցիչը սեփական թշնամին է: Համամի՞տ եք:

 Ես կարծում եմ, որ թշնամի հասկացությունն ինքնին տրամադրում է անհանդուրժողականության: Մենք պետք է հասկանանք, որ չար ուժերը, ինչպես ընդունված է ասել, կան նաեւ մեր ներսում:Եթե մենք հանդուրժող դառնանք առաջին հերթին մեր սխալների, բացթողումների նկատմամբ, կկարողանանք նաեւ ուրիշների հանդեպ լինել այդպիսին: Երբ մարդ ինքն իր հանդեպ չափից դուրս խիստ է ու պահանջկոտ, նա այդպես է վերաբերվում նաեւ ուրիշներին: Ինքնակատարելագործումը հանգեցնում է հանդուրժողականության մշակույթի ձեւավորման: Բայց պետք է հույսը դնել միայն անհատների վրա, որոնք ինքնակրթությամբ իրենց մեջ ձեւավորում են այդ մշակույթը: Սա ավելի մասշտաբային խնդիր է: Եթե զանգվածային լրատվամիջոցներով հասարակությանը քարոզվում է բռնության մշակույթ, ապա հույս ունենալ, թե մարդիկ կկարողանան ինքնուրույն դիմագրավել դրան, շատ միամիտ է:

 Հանդուրժողականությանը դեմ արտահայտվողները որպես փաստարկ նշում են, որ այն բացարձակացվում է եւ ծառայում գլոբալացման գործիք: Դուք տեսնո՞ւմ եք նման բան:

Հանդուրժողականությունը, ինչպես արդեն ասացի, չի նշանակում համակերպվողություն, այլ նշանակում է, որ անգամ համամիտ չլինելով՝ դիմացինի մեջ չես տեսնում թշնամի, բռնությունների չես դիմում: Եթե պայքարել, ապա ընդունելի ձեւերով:

  Որքան էլ պարադոքսալ է, խաղաղության երբեմն հասնում են պատերազմով, եւ հանուն հանդուրժողականության պայքարն էլ, լինում են դեպքեր, երբ կազմակերպվում է անհանդուրժողականությամբ…

  Բռնի մեթոդներով հանդուրժողականություն քարոզել չի ստացվի, որովհետեւ կլինի հակասություն խոսքի եւ գործի միջեւ: Դա նման է երեխայի դաստիարակելուն, որն իրականում պետք չէ. երեխաները, միեւնույն է, նմանվում են իրենց ծնողներին…

Ամեն դեպքում կարծում եմ, որ նման խնդիրները պետական մոտեցում են պահանջում. չի կարելի դրանք թողնել անհատների ինքնագիտակցության հույսին: Ես տեսնում եմ լուսավորչական, քաղաքակրթվելու խնդիր առաջին հերթին: Միանշանակ բանաձեւեր առաջարկել չի կարելի՝ որ իրավիճակում լինել հանդուրժող, որում՝ անհանդուրժող, որովհետեւ կյանքը հարուստ է նրբերանգներով: Հումանիտար մտածելակերպը տալիս է ոչ թե պատրաստի բանաձեւ, այլ սկզբունք, որ պետք է կիրառել՝ ելնելով կոնկրետ իրավիճակից:

Աղբյուր` medpractic.com

LADYNEWS.am

Լուսանկարը՝ un.org-ի

Դիտվել է 12846 անգամ

31.10.2025
Նույնիսկ լիակատար ցինիկները, մոլի կարիերիստները և պրագմատիկ անհատները, որոնք խուսափում են սենտիմենտալությունից, ձգտում են մտերմության: Ինչպե՞ս կարող եք սեր ներգրավել ձեր կյանք:

09.10.2025
Նրանք պարզապես չգիտեն, թե ինչպես անտարբեր լինել. նրանց գայթակղվածությունն անհնար է չնկատել։

07.10.2025
Հոգեբանները բացատրել են, թե ինչու «չափազանց կատարյալ» զուգընկերները կարող են նյարդայնացնող լինել։ Նրանց կարծիքով, չափազանց կատարելությունn առաջացնում է ռեակտիվ դիմադրություն, ձանձրույթ և ճնշման զգացում։

23.09.2025
Եվ հետո եկավ արքայազնը, համբուրեց նրան, փրկեց բոլոր վտանգներից, և նրանք երկար տարիներ ապրեցին երջանիկ... Գիտե՞ք, թե սա որ հեքիաթից է։

29.08.2025
Նույնիսկ արտաքուստ բավականին առնական, իրենց մասնագիտության մեջ հաջողակ, հոգատար և շփվող տղամարդիկ կարող են հոգեբանորեն կախված լինել իրենց մորից։

07.08.2025
«Քնա՞ծ ես» հաղորդագրությունը տղամարդուց, որը շաբաթներով անհետացել էր, ապա հանկարծակի վերադառնում է ձեր կյանք, վաղուց մեմ է դարձել։