08.10.2012

Հասարակ մի խանութի տիրոջ դուստրը անհնարինն իրագործեց: Նա դուրս եկավ անգամ ջրամատակարարում չունեցող հայրական տնից, ցուցաբերեց համառություն ու անկոտրում կամք և կարողացավ  ներս սողոսկել տղամարդկանց ստեղծած «տղամարդկային» պետական ապարատ` դառնալով Մեծ Բրիտանիայի առաջին կին վարչապետը:

Մեր ժամանակների միակ ու անկրկնելի «երկաթե լեդին»` Մարգարետ Թետչերը, քաղաքականություն մտցրեց իր փիլիսոփայությունը` «թետչերիզմը»: Նրան հաջողվեց վարչապետի աթոռին մնալ մի քանի անգամ ավելի երկար, քան 20-րդ դարի որևէ քաղաքական լիդերի: Նա հեղաշրջեց բոլոր կարծրատիպերը` բրիտանական էկոնոմիկան զարգացնելով երեք անգամ ավելի արագ, քան դա արելի էին իրեն նախորդած երեք վարչապետները միասին վերցրած: Ամեն քայլափոխին հանդիպելով «տղամարդկանց աշխարհի» պատնեշներին` նա չընկճվեց,  հիշեց հոր լավագույն խորհուրդը՝  «Չլինել ինչպես բոլորը» ու շարժվեց առաջ:

Մարգարետի հայրը` Ալֆրեդ Ռոբերթսը, կյանքից ավել էլ սիրում դստերը: Հասարակ առևտրականը ցանկանում էր աղջկա մեջ ստանալ այն, ինչ չէր կարողացել դասավորել սեփական կյանքում: Նա ամեն օր լցնում էր փոքրիկի գլուխը «տարբեր»  լինելու մտքերով: Երբեք չգնալ ամբոխի հետևից, այլ առաջնորդել ամբոխը, երբեք չանել մի բան, ինչպես բոլորն ուղղակի այն պատճառով, որ վախենում ես տարբերվել. սա էր այն լուսատուն, որը ձեռքերում պահած Մարգարետը անցավ Բրիտանական իշխանության ամենախորքը: Նա երբեք էլ չմոռացավ հորը, ում անծանոթ էին «Դա չափազանց դժվար է», «Ես չեմ կարող անել դա» կամ այլ նմանատիպ մտքեր: Ասում են` դեռ երիտասարդ տարիքում Մարգարետը ինչ-որ բան անելուց առաջ մտածում էր, որ հայրը «ամեն ինչ գիտի ու տեսնում է իրեն»: Հենց  հայրը կոփեց նրա մեջ երկաթե տիկնոջը, որի շունչը Մարգարետի մեջ զգացվում էր արդեն 5 տարեկան հասակից: Այո, շրջապատի բոլոր մարդիկ պնդում են, որ արդեն հինգ տարեկանում Մարգարետը փոքրիկ աղջկան ոչ հատուկ կերպով լրջախոհ էր ու կշռադատված: Երբ 10 տարեկանում նա կարողացավ հաղթել պոետների մի մրցույթում, նրա դպրոցի տնօրենը ասաց նրան. «Ապրես Մարգարետ, ինչպիսի հաջողություն», իսկ աղջիկը անհողդողդ նայեց կնոջն ու իրեն բնորոշ հանգստությամբ արտաբերեց. «Դա հաջողություն չէր, այլ արժանի վաստակ»:

Դպրոցի բանավեճի խմբակի մշտական ներկայացուցիչն ու հոկեյի թիմի առաջատարը: Դա նրա բնույթն էր, նա չէր կարող ստվերում մնալ: Հայտնի է, որ նա երբեք չի այցելել կինոթատրոննր, չի գնացել պարելու, որովհետև Ռոբերթսների ընտանիքում դա չընդունված վարքագիծ էր: Ավարտելով դպրոցը` նա ընդունվեց Սոմերվելի համալսարան քիմիայի գծով: Համալսարանական նրա սենյակին կից սենյակի  բնակչուհին հետագայում պատմում է, որ Մարգարետը  չափազանց հավակնոտ էր. «Նա վեր էր թռչում առավոտյան 7-ին, երբ սենյակում դեռ բոլորովին մութ էր, ու սկսում էր պարապել: Դա ահավոր էր»:

Ասում են` այդ տարիներին նա սիրահարվեց մի երիտասարդ գրաֆի, ում մայրը որդու կյանքից հեռացրեց ցածր խավի այդ աղջկան: Արդեն այդ տարիների Թետչերը կատարեց առաջին քաղաքական քայլերը: Որպես շարունակություն ընտրելով ոչ թե քիմիկոսի, այլ քաղաքական լիդերի կարիերան` նա սկզբի համար մտավ պահպանողականների մի խմբակցության մեջ:

1951-ին նա ընտրեց երկրորդ  մասնագիտությունը, ընդունվեց իրավաբանության ֆակուլտետ, ավարտեց ու որոշ շրջան աշխատեց որպես դատապաշտպան: Հենց մի քանի մասնագիտությունների կրող լինելն էր, որ դարձրեց նրան քաղաքական լիդեր: Սա հենց իր` Մարգարետ Թետչերի կարծիքն է. «Երբ զբաղվում ես գիտական ուսումնասիրություններով, ուսումնասիրում ես փաստերն ու ենթադրություններ անում, իսկ երբ սահմանադրություն ես ուսումնասիրում, քո ձեռքի տակ ապարատ է, սկսում ես գլուխ հանել որևէ պրոցեսից, հասկանում ես, որ համապատասխան օրենքը չի գործում ու կարողանում ես այլ օրենք մտածել»: Ընտրելով իրավաբանի ուղին` Թտչերը խորացավ հարկային օրենսդրության մեջ, ինչը չափազանց քիչ կանանց էր հետաքրքրում այդ տարիներին:

Առաջին անգամ քաղաքական կյանքին նա լրջորեն մասնակցեց Դարտֆորդի ընտրությունների ժամանակ` առաջադրվելով պահպանողակնների կուսակցությունից: Բոլորն էին ասում, որ այդ ընտրություններում հաղթելու է լեյբորիստական կուսակցությունը, ու Թետչերը շանս չունի, բայց ի՞նչը կարող էր կանգնեցնել երկաթե լեդիին: Նախընտրական օրերին նա աշխատում էր օրը 24  ժամ: Այդ օրերից մեկի ավարտին էլ հանդիպեց Դենիս Թետչերին: Երբ Մարգարետը դուրս եկավ գրասենյակից, մի մեքենա կանգնեց, ներսից մի ձայն առաջարկեց Մարգարետին տեղ հասցնել: Թետչերը նստեց, և այդ անմեղ ուղեկցությունը վերաճեց նախ սիրավեպի, ապա ամուսնության:

Դարտֆորդում պահպանողականները պարտվեցին, ինչպես և սպասվում էր, բայց Թետչերը նրանց ուշադրությունը հրավիրեց մի նրբության վրա. ինքը ստացել էր 36 տոկոս ձայն այն դեպքում, երբ հույս չկար հավաքելու անգամ 20-ը:

Դարտֆորդի ընտրություններից հետո Թետչերը որոշ ժամանակով հանգիստ առավ ու շուրջ հինգ տարի նվիրեց ընտանիքին, լույս աշխարհ բերեց երկու երեխաներին` Կերոլին ու Մարկին:

30 տարեկան հասակում Թետչերը գործի դրեց իր հռետորական տաղանդը, գրավեց ընտրողների սրտերն ու հեշտությամբ ընտրվեց Ֆինչլիի ընտրությունների ժամանակ: Հենց դա էլ դարձավ կարիերայի մեկնարկը: Այդ տարիներին արդեն զգացվեց, որ լեյբորիստական կուսակցությունն այլևս անկարող է կառավարել երկիրը: 1979-ին Բրիտանական  կառավարության հիմքերը խարխլվեցին, ու էկոնոմիկան սկսեց կտրուկ անկում ապրել: Այդ քաոսի ժամանակ պարզ դարձավ, որ վարչապետի աթոռի մասին մտածող անգամ չկա. ոչ ոք չէր ցանկանում ստանձնել ղեկավարությունը դժվար պահին: Հենց այդ օրերին Լորդ Պենելը հայտարարեց. «Մարգարետ Թետչերը միակն է, ով կունենա համապատասխան տղամարդկային հատկանիշներ ղեկավարությունը գլխավորելու համար»: Ընտրությունները մնացին հետևում, Մարգարետ Թետչերը ստացավ ընտրողների 43,9 տոկոսի ձայներն ու 5 տարի ժամկետով ընտրվեց վարչապետ: Նա իշխանության գլուխ բարձրացավ հստակ պլաններով. «Ես միայն մեկ նպատակ ունեի` վերափոխել անգլիական հասարակությունը: Սովորական դարձած «օգնություն տվեք խնդրում եմ» մտածելակերպը փոխարինել «անենք ամեն ինչ ինքներս» մտածելակերպով,  «նստենք ու սպասենք» մտածելակերպը փոխարինել «արթնանաք և գործենք» գաղափարով»:

Կին լինելը հետապնդում էր նրան ամենուր, իսկ մի օր նա հստակ պատասխան տվեց բոլոր հարցերին. «Աշխատում եմ չհիշել, որ կին եմ, կենտրոնանում եմ պաշտոնիս վրա: Երբեք չեմ քնում 4-5 ժամից ավել: Այսպես թե այնպես, իմ կյանքը իմ գործն է: Շատերը աշխատում են, որ ապրեն, իսկ ես ապրում եմ աշխատելու համար»:

Թետչերը «երկաթյա կամք» դրսևորեց, վերընտրվեց ևս երկու անգամ, իսկ վերջում արդեն ուղղակի չէր կարող չհեռանալ: 1986-ին բամբասանքներ էին պտտվում այն մասին, թե իբր Թետչերը լուրջ տարաձայնություններ ունի թագուհու հետ: Sunday Times- ը գրում էր. «Նրանք շարունակ վիճում են արտաքին ու ներքին քաղաքականության մի շարք խնդիրների շուրջ»: Այդպիսի հոդվածներին հաջորդեց թագուհու պաշտոնական հերքումը, իսկ Թետչերը խոսեց միայն հեռանալուց հետո. «Ես միշտ համարել եմ, որ թագուհին իրավունք ունի միջամտելու երկրի քաղաքականությանը: Պատմությունները «երկու ազդեցիկ կանանց» միջեւ   ձևավորված կոնֆլիկտի մասին չափազանց լավն էին ինչ-որ մեկի կողմից չհնարվելու համար»:

1990-ականներին Մարգարետ Թետչերի դիրքերը թուլացան: Եվրոպական մեկ ընդհանուր դրամին  չանցնելու նրա կայացրած որոշումը էլ ավելի խարխլեց նրա հեղինակությունը կուսակցության ներսում, ինչից հետո Մայքլ Խեզելտայնը հայտարարեց, որ ցանկանում է ընտրվել կուսակցության առաջնորդ: Թեև ներքին քվեարկության առաջին փուլում հաղթեց Թետչերը, բայց Խեզելտայնը հավաքեց բավականաչափ ձայներ երկրորդ փուլի շանս ստանալու համար: Թետչերն ինչպես միշտ պայքարեց մինչև վերջին հնարավոր քայլը, բայց այս անգամ ստիպված էր հեռանալ թե' կուսակցության, թե' ղեկավարության ղեկից:

2003-ին նա կորցրեց նաև ամուսնուն: Կարելի է կարծել, թե նա պետք է անցներ պատմության գիրկը, բայց արի ու տես, որ ցայսօր սիրելի է մնացել Բրիտանական ժողովրդի համար: Բրիտանիայում մինչ օրս համարում են, որ առանց Թետչերի երկրի էկոնոմիկան երբեք ոտքի չէր կանգնի: Հենց այս հարգանքը Թետչերի անձի նկատմամբ թույլ տվեց նրան 2007-ին դառնալ առաջին վարչապետը, ում արձանը կյանքի օրոք կանգնեցվեց Բրիտանական պառլամենտի շենքում` իր իսկ քաղաքական կումիրի` Վինսթոն Չերչիլի արձանի դիմաց: Արարողությունից հետո Թետչերը հայտարարեց. «Ես, իհարկե, կնախընտրեի երկաթե արձան, բայց բրոնզն էլ վատը չէ. այն չի ժանգոտի»:

Ցանկացած կին, ով հասկանում է, թե ինչ խնդիրներ կարող են ծագել ընտանիքը ղեկավարելիս, կհասկանա պետական ստրուկտուրան ղեկավարելիս առաջացող բոլոր խնդիրները:

Եթե մտածում ես միայն ինչ-որ մեկին դուր գալու մասին, միշտ պիտի պատրաստ լինես զիջելու, իսկ այդպես ոչ մի բանի չես հասնի:

Աքաղաղը գուցե բարձր ձայն ունի, բայց ձուն, այնուամենայնիվ, հավերն են ածում:

Բուրգի գագաթին հասնելու համար պարզապես պետք է ամեն անգամ անցնել մի նոր աստիճան:

Անգամ Աստված գլուխ չի հանի, թե ինչու են մեզ մոտ ավելի արագ առաջ գնում նրանք, ովքեր իրականում հետ են շարժվում:

Պետք է լավ ուսումնասիրել թշնամուն: Այդ դեպքում հնարավոր է մի օր նրա հետ ընկերանալ:

Ես կմնամ այնքան, քանի դեռ չեմ հոգնի, իսկ չեմ հոգնի, քանի դեռ Բրիտանիայում ունեն իմ կարիքը:

Բնավ էլ պարտադիր չէ համաձայնել զրուցակցի հետ նրա հետ ընդհանուր լեզու գտնելու համար:

Ես շատ համբերատար եմ, կա միայն մի պայման. վերջում պիտի իմ ուզածով լինի:

Լարա Առաքելյան

Դիտվել է 11995 անգամ

22.11.2024
Հոլիվուդում լեգենդներ են պտտվում դերասանի սիրատոչորության մասին, սակայն վերջին շրջանում կանայք դժվարությամբ են համաձայնվում նրա հետ ժամադրության գնալ: Խնդիրը օսկարկիր դերասանի հակասական հեղինակությունն է:

14.11.2024
Օրերս Տոկիոյում կայացավ «Միսս Ինթերնեյշնլ 2024» մրցույթի եզրափակիչը, որի հաղթող ճանաչվեց վիետնամցի ուսանողուհի, 22-ամյա Հյուն Թհի Թհան Թյունը:

06.11.2024
Շատերն աշունը համարում են տարվա ամենառոմանտիկ եղանակը, և բանաստեղծուհի Աննա Եղոյանը բացառություն չէ։

08.10.2024
Դերասան Արմեն Ջիգարխանյանը ծնվել է 1935 թվականի հոկտեմբերի 3-ին։ Նրա կյանքը լի էր սիրային փորձություններով, հատկապես բուռն էին կյանքի վերջին տարիները։

11.09.2024
Սինդի Քրոուֆորդը դառնալով Good American-ի դեմք՝ պատմել է ջինսերի նկատմաբի իր սիրո, բազմակողմանիության և նորաձևության մեջ բոդի դրականության մասին:

30.08.2024
Օգոստոսի 30-ին Քեմերոն Դիասը դառնում է 52 տարեկան։ Դիասը բազմաթիվ սիրավեպեր է ունեցել հայտնի տղամարդկանց հետ, սակայն իր ընտանեկան երջանկությունը նա գտավ ռոք երաժիշտ Բենջի Մեդդենի հետ ամուսնության մեջ։