14.03.2015

Ladynews.am-ի հյուրասրահում է Հայաստանի շախմատի կանանց հավաքականի անդամ, գրոսմայստեր Լիլիթ Գալոյանը:

-Ո ՞վ կամ ի ՞նչը պատճառ դարձավ, որպեսզի սկսեք շախմատ խաղալ, ո՞ւմ եք պարտական ձեր ձեռքբերումների և հաջողությունների համար:

-Կարելի է ասել պատճառ դարձավ հայրս, ով շախմատասեր է: Փոքր տարիքից պարապում էր եղբորս հետ, որպեսզի նա հասնի հաջողությունների: Ես էլ փոքր տարիքից հետևում էի նրանց պարապմունքներին, փորձում մասնակցել: Նախատեսված չէր, որ շախմատով պիտի զբաղվեի: Սակայն քանի որ հայրս և մայրս զբաղված էին, իսկ եղբայրս հաճախում էր շախմատի պարապմունքների, որպեսզի տանը մենակ չմնամ, ինձ ևս գրանցեցին շախմատի դասերի: Կարելի է ասել, որ տանը մենակ չմնալու հանգամանքը և հորս շախմատ սիրելը պատճառ դարձան, որ լինեմ շախմատում:

Իմ ձեռքբերուներում նաև եղբայրս մեծ դեր ունի, ով արդեն ՖԻԴԵ-ի վարպետ է: Մինչև հիմա նրա հետ համագործակցում և պարապում եմ, եղբայրս շատ է նպաստել, որ լինեմ և մնամ շախմատում:

- Իսկ երբ շախմատում ուժերը չափում եք Ձեր եղբոր հետ, ո՞վ է հաղթում:

-Նա չի կարողանում մարտական տրամադրվել և միշտ ասում է, որ դժվար է իմ հետ խաղալը: Բայց լինում են մրցաշարեր, որտեղ ինձանից վատ հանդես չի գալիս:

- Ըստ Ձեզ, որպես սպորտաձև, ո՞րն է շախմատի առանձնահատկությունը:

-Շախմատը մտավոր խաղ է և ֆիզիկական սպորտաձևերից տարբերվում է նրանով, որ առաջին հերթին պետք է պատրաստ լինես նստել խաղատախտակի առջև և ճիշտ մտածել: Բայց ֆիզիկական գործոնն էլ շատ մեծ նշանակություն ունի. նաև ֆիզիկապես պետք է պատրաստված լինես մրցելույթներին, էներգիա և դիմացկունություն ունենաս, որպեսզի դիմանաս երկար պարտիաներին: Ի տարբերություն մյուս սպորտաձևերի շախմատն առանձնանում է նաև նրանով, որ կոփում է միտքը, տրամաբանությունը: Առանձնահատուկ և հետաքրքիր է նաև հոգեբանական տեսանկյունից, քանզի, երբ երկար ժամանակ նստում ես խաղատախտակի առջև` մեկ մարդու հետ, այդ պայքարի ընթացքում կարծես սկսում ես ճանաչել նրան, խաղաոճը, ավելի զգայուն ես դառնում, սկսում ես գուշակել հակառակորդի միտքը: Անընդհատ այդ լարվածության մեջ պետք է պայքար մղես` գուշակելով հակառակորդի քայլերը և հակադարձես նրան:

-Շախմատում չկա հստակ սահմանված խաղաժամ, ո ՞րն է եղել ձեր ամենաերկար պարտիան:

-Այո, եղել են մինչև յոթ ժամանոց պարտիաներ: Եթե դրանք տեղի են ունենում մրցաշարի սկզբում կամ միջնամասում` շատ էներգիա են խլում, կարծես երկու տուր խաղացած լինես, և լրացուցիչ այդ հոգնածությունը կարող է հետագա խաղերի վրա անդրադառնալ: Բայց ոչինչ կանխել հնարավոր չէ, քանի որ խաղաքարերի դիրքն ինչպես պահանջում է, ըստ այդմ էլ պետք է խաղաս: Մարզիկը չի կարող մատների արաքով նայել խաղին և մտածել, որ վաղը ավելի առույգ լինելու համար կարելի է նաև ոչ ոքի խաղալ: Այդ դեպքում մարզական առումով պատժը չի ուշանա:

- Ձեր հաղթանակներից ո ՞րն է եղել Ձեզ համար ամենատպավորիչը:

-Տպավորիչ հաղթանակ, որպես այդպիսին, այս պահին չեմ մտաբերում: Փորձել եմ աստիճանաբար հաջողություններ գրանցել: Ուժեղ շախմատիստներին հաղթելուց մտածում եմ, որ որոշակի ճանապարհ անցնելով եմ հասել այդ աստիճանին: Բոլոր պարտիաներն էլ իրենց դերն ունեն, կարող ես շատ տպավորիչ հաղթանակ ունենալ մրցաշարի սկզբում, բայց վերջին տուրերում քո խաղացած ոչ ոքին ավելի նշանակալի լինի:

- Շախմատում կա՞ արդյոք գագաթնակետ, որից հետո մարզիկն այլևս անելիք չունի:

-Ցանկացած մարդ և մարզիկ ինքն է իր համար որոշում այդ վերին սանդղակը. ոմանց համար դա կարող է չլինել չեմպիոնությունը, այլ ուղղակի սպորտով զբաղվելը և իր ձգտած որոշակի հաջողությունների հասնելը: Իհարկե, բոլոր նրանց համար, ովքեր զբաղվում են պրոֆեսիոնալ սպորտով փոքր տարիքից, մեծ երազանք է հասնել աշխարհի, օլիմպիական չեմպիոնության: Այդ ամենը, կարծես, հենց գագաթնակետն է:

-Ո՞ր խաղաքարն է Ձեզ համար ամենասիրելին և հաջողակը:

-Ես շատ սիրում եմ զինվորներին: Դրանք, իհարկե, բազմակողմանի խաղաքարեր չեն, բայց ինձ դուր է գալիս դրանց փիլիսոփայական իմաստը, այն, որ զինվորն աճելու հնարավորություն ունի`կարող է դառնալ խաղաքարերից յուրաքանչյուրը:

-Ձեր կուռքը` շախմատում, ումի՞ց եք ոգեշնչվում:

-Քանի որ ծնվել եմ Տիգրան Պետրոսյանի ծննդյան օրը ու սիրում եմ դիրքային խաղը, ուսումնասիրել եմ նրա խաղաոճը: Այն շատ յուրօրինակ է` պաշտպանական, բայց նաև զսպանակային, կարծես դարանում է հակառակորդին ու հետո սկսում օգտվել նրա սխալներից: Երևի հենց այս ընդհանրություններն են ինձ մոտեցրել շախմատային մեծ վարպերի կերպարին: Իսկ ամենասիրելի շախմատիստներից մեկը, այս անգամ արդեն ոչ հայ, Դավիդ Բրոնշտեյնն է: Նա շատ հարուստ խաղաոճ ունի, բավական դինամիկ և ֆանտաստիկ: Երբեմն, երբ խաղի ընթացքում զգում եմ, որ նմանատիպ մտահղացումները պակասում են, սկսում եմ նրա խաղերով ոգեշնչվել, մտաբերել նրա մոտեցումները, գաղափարները, և դա ինձ օգնում է խաղատախտակի վրա ստեղծագործել ու ստանալ նոր հնարավորություններ:

-Գիտեմ, որ դասավանդում եք: Երիասարդ սերնդի մոտ կա՞ արդյոք հետաքրքրություն շախմատի նկատմամբ, մեր շախմատի ապագան վստահելի՞ ձեռքերում է:

-Այո, արդեն ութ տարի է դասավանդում եմ Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանում: Ուսանողների մեջ կան ուժեղ շախմատիստներ, ովքեր սիրում են, ժամանակին զբաղվել են շախմատով և հիմա էլ դեռ շարունակում են: Փորձում եմ նրանց ոգևորել, օգնել իմ իմացություններով, շախամատային փորձով: Իհարկե, այս պարագայում նրանց մոտ շախմատն ավելի երկրորդական է, առաջնայինն ուսումն է համալսարանում: Բայց ներկայիս սերունդը շատ ուժեղ է, և ոչ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ շախմատը Հայաստանում շատ լուրջ զարգացում ունի: Եթե նախկինում մանկապատանեկան մրցաշարերում մասնակցում էին հիսուն, ապա այժմ` երկու հարյուր հոգի, եթե ոչ ավելին: Այս ամենն արդեն խոսում է շախմատի տարածման և այդ մարզաձևի նկատմամբ սիրո մասին:

-Իսկ եղե՞լ են դեպքեր, որ մտնեք լսարան, և Ձեր ուսանողներն առաջարկեն իրենց հետ մրցել:

-Այո շատ է պատահել: Ես սկզբում փորձում էի խուսափել` կատակով ասելով, որ միայն գրազով կխաղամ. ուսանողերի մեծամասնությունը խուսափում էր դրանից: Բայց կան նաև համարձակ ուսանողներ, ովքեր պատրաստ են ինձ հետ մրցել, իհարկե` ոչ գրազով:

-Շախմատը լուրջ պետական աջակցություն է ստանում, ըստ Ձեզ` այդ աջակցությունը բավարա՞ր է, թե՞ դեռ շատ անելիքներ կան:

-Շախմատն արդեն լուրջ ֆինանսավորվում է ու դա մեծ նշանակություն ունի: Նախկինում այն շախմատիստները, ովքեր փոքր տարիքից բավական հաջողություններ էին ունենում, տարիներ շարունակ Հայաստանի առաջնությունում գրավելով առաջին և երկրորդ տեղերը, ֆինանսական պատճառներով չէին կարողանում մասնակցել մրցաշարերի: Կարելի է ասել, որ ես էլ այդ «զոհերից» մեկն եմ եղել: Այժմ նման խնդիր չկա, ներկայիս սերունդը պետք է ուրախ լինի, որ ունի այս հնարավորությունները: Բացի այդ` նախկինում քիչ գրոսմայստերներ կային, ում հետ կարելի էր շփվել, փորձ ձեռք բերել: Գրոսմայստերներ, ովքեր կզբաղվեին մարզչական աշխատանքով, այն ժամանակ գրեթե չկային, շատ քիչ էին, իսկ ոմանք էլ արտասահման էին մեկնում: Ներկայումս գրոսմայստերներից եզակիներն են, որ լքում են Հայաստանը, որովհետև շախմատի տարածման շնորհիվ նրանք խնդիր չեն ունենում տեղում մարզչական գործունեությամբ զբաղվելու: Իհարկե մանր թերություններ ցանկացած համակարգում էլ կարող ես տեսնել, սակայն եղածը միշտ պետք է համեմատել նախկինի հետ, նկատել բարեփոխումները: Այժմ ցանկացած խնդիր ֆեդերացիան քննարկում և ժամանակի ընթացքում լուծում է տալիս:

-Ի՞նչ է Ձեզ համար երջանկությունը: Այդ իմաստով` ո՞րն է Ձեր ոսկե կանոնը:

-Երջանկության բույնը առողջ ընտանիքն է, առողջ բոլոր առումներով` թե ֆիզիկապես, թե հոգեպես և թե միջանձնային հարաբերություններում: Իսկ իմ ոսկե կանոնը հետևյալն է. կյանքում առաջին հերթին լինել և մնալ մարդ, կին և հետո նոր` մարզիկ:

Հարցազրույցը` Լիլի Խաչատրյանի

Աղբյուր` LADYNEWS.am

Դիտվել է 8417 անգամ

19.03.2024
«Աղանդեր կերեք ընթրիքից առաջ». այստղային դիետոլոգը բացահայտել է սննդի նկատմամբ իր մոտեցման գաղտնիքները։

08.02.2024
Եթե նույնիսկ ձեր շրջապատում շատ ընկերներ ու ծանոթներ կան, իսկ սոցցանցերում բաժանորդներից շատ են հաղորդագրությունները, փաստ չէ, որ դուք միշտ աջակցություն և ըմբռնում կզգաք։

15.11.2023
Աշխատատեղը (նույնիսկ մասնագիտությունը) կարելի է փոխվել, երեխաները մեծանում և հետո ստեղծում են իրենց ընտանիքը, ընկերները կարող են գալ ու գնալ: Սակայն կանանց մեծ մասը երազում է ամուսնանալ մեկ անգամ և ամբողջ կյանքի համար:

22.08.2023
Սոմելյեի  յուրահատուկ մասնագիտության, լավագույն գինինիների ճիշտ ընտրության, դրանց պահպանման և հարակից հարցերի շուրջ է մեր հացազրույցը Մարիամ Սաղաթելյանի հետ։

16.08.2023
Դերասանուհին պատմել է ռոմանտիկ տեսարանների նկարահանումների և բարեկազմության գաղտնիքների մասին։

14.04.2023
Կորոնավիրուսային համավարակի շրջանում, երբ հանրությունը համատարած մեկուսացման մեջ էր, նոր կենսակերպը շատերին ստիպեց վերանայել իրենց կարողությունները, որոնել, գտնել ինքնաիրացման, գործունեության նոր ոլորտներ։