11.10.2023

Որտեղի՞ց է գալիս այս ներքին քննադատը, որը երբեք չի հոգնում կրկնել այն, ինչը մենք չենք ավարտել, որտեղ ենք սխալներ թույլ տվել և ինչ արդյունքների դեռ չենք հասել: Ահա թե այս դրսևորումն ինչպես են բացատրում հոգեբանները։

Ինչո՞ւ ենք մենք ինքներս մեզ արժեզրկում

Ինքնընկալման հիմնական գործոնն այն միջավայրն է, որում մենք հայտնվել ենք՝ ծնողները և մեզ շրջապատող մարդիկ: Այստեղից է, որ մենք պատկերացում ենք կազմում մեր մասին։ Եվ երբեմն դա լիովին սխալ է:

Օրինակ՝ վերադառնանք դպրոցական տարիներ։ Պատկերացնենք, որ աշակերտն իր օրագրում երկու գնահատական է բերել՝ գերազանց և բավարար։ Ծնողները, ամենայն հավանականությամբ, նույնիսկ ուշադրություն չեն դարձնի գերազանց գնահատականին, բայց վատը կնկատեն։ Վատագույն դեպքում երեխային կսաստեն, լավագույն դեպքում՝ միասին ուղիներ կփնտրեն իրավիճակը շտկելու համար։

Երեխան, ենթագիտակցական մակարդակում, այս կանոններն ընկալում է որպես միակ ճիշտ որոշում։ Ավելին, ավագ սերնդի ներգրավվածությունը ամենակարեւորն է, որ ունենք մինչեւ 7-11 տարեկանը։ Եվ եթե մեծահասակները նախատելիս, քննադատելիս և պատժելիս ավելի շատ էմոցիաներ են ցուցաբերել, ապա հենց սա է դառնում գոյատևման հիմնական ռազմավարությունը: Մենք այն հասցնում ենք մինչև հասուն տարիք. մեր ծնողներն արդեն առանձին են ապրում և այլ կերպ են շփվում մեզ հետ, բայց ներսում քննադատը շարունակում է խոսել։

Կարո՞ղ է ինքնաքննադատությունը դրական ազդեցություն ունենալ

Մյուս կողմից, կան բազմաթիվ հաջողակ մարդկանց օրինակներ, ովքեր ինքնաքննադատության շնորհիվ էլ ավելի լավն են դարձել։ Նրանք չեն կարող կանգ առնել ձեռքներումների վրա՝ շունչ քաշելու և իրենց գովաբանելու համար, այլ անընդհատ ավելի ու ավելի հեռուն են գնում։ Դրանից էլ գալիս է հաջողությունը, համբավը և ճանաչվածությունը:

Սակայն, եթե խոսենք այս մարդկանց հետ, դժվար թե նկատենք, որ նրանք երջանիկ են։ Ի վերջո, յուրաքանչյուրի ներսում կա «բավարար չէ, ավելին է պետք» զգացումը, և դրա հետ մեկտեղ՝ սեփական անձի ոչ համարժեք ընկալումն ու կատարված աշխատանքի արդյունքը վայելելու անկարողությունը: Շատերը կարծում են, որ ավելիին հասնելով՝ կանգ կառնեն և կգոհանան իրենցով։ Ցավոք՝ ոչ։

Ինչ անել?

Հոգեբաններն առաջարկում են ինքնօգնության երեք ռազմավարություն։

Առաջին քայլն այն է, որ սկսեք նկատել ձեր ներքին քննադատին: Շատերը, արժեզրկելով իրենց ձեռքբերումները, դրանք չեն էլ նկատում։ Իսկ ոմանք նույնիսկ կարծում են, որ դա լավ արդյունքների հասնելու միակ ճանապարհն է։ Ընդ որում, ինքնաքննադատությունը կարող է արդյունավետ լինել միայն մինչև 25 տարեկանը, քանի դեռ մեր հոգեկանը ձևավորման փուլում է։ Հետո դա ավելի շատ խանգարում է, քան օգնում:

Երկրորդ քայլը ձեր մտքերի հետ աշխատելն է: Դա անելու համար արժե հասկանալ, որ քննադատը քո մի մասն է միայն, այլ ոչ թե ամբողջը։ Սովորեք ճանաչել իրականությունը և ձեր քննադատական մասին դիմակայել փաստերով, այլ ոչ թե ձեր մասին երևակայություններով:

Օրինակ՝ ձեր ներքին քննադատն ասում է. «Ուրիշներն այնքան բան են անում, իսկ դու պառկել ու ոչնչի չես հասնի»։ Վիճել այս փաստի հետ՝ նշանակում է կոնֆլիկտի մեջ մտնել ինքդ ձեզ հետ։ Սա չարժե անել։ Ավելի լավ է նախ ընդունել փաստը, ապա դրա վրա մանրամասներ ավելացնել։

Ահա կատարյալ պատասխանը. «Ուրիշներն այնքան շատ բան են անում, իսկ ես պարկած եմ: Այո, հիմա այդպես է։ Բայց միայն այն պատճառով, որ վերջին մեկուկես շաբաթում ես մեծ ծանրաբեռնվածություն եմ ունեցել։ Այսօր ես վերականգնվում եմ, իսկ վաղը կսկսեմ նոր ձեռնարկումներ, իմ ժամանակացույցն արդեն կազմված է»։

Երրորդ քայլը ձեր դրական կողմերը նկատելն է։ Մտածեք, թե ինչ հատկություններ են օգնում ձեր «ես»-ի կայացմանը, աճել և զարգանալ: Փորձեք կենտրոնանալ դրանց վրա և նկատել ավելի շատ դրական կողմեր։

Ի դեպ, կան մի շարք հետազոտություններ, որոնք ցույց են տալիս, որ խրախուսման արդյունավետությունը շատ անգամ ավելի բարձր է, քան քննադատությունն ու պատժելը։ Այսինքն, եթե դուք չեք գովում ձեզ ձեր ձեռքբերումների համար, ապա ձեր մոտիվացիան ամեն անգամ կընկնի, և ձեր անհանգստությունը կաճի:

Աղբյուր` LADYNEWS.am

Դիտվել է 4427 անգամ

Читать на русском

07.10.2025
Հոգեբանները բացատրել են, թե ինչու «չափազանց կատարյալ» զուգընկերները կարող են նյարդայնացնող լինել։ Նրանց կարծիքով, չափազանց կատարելությունn առաջացնում է ռեակտիվ դիմադրություն, ձանձրույթ և ճնշման զգացում։

23.09.2025
Եվ հետո եկավ արքայազնը, համբուրեց նրան, փրկեց բոլոր վտանգներից, և նրանք երկար տարիներ ապրեցին երջանիկ... Գիտե՞ք, թե սա որ հեքիաթից է։

29.08.2025
Նույնիսկ արտաքուստ բավականին առնական, իրենց մասնագիտության մեջ հաջողակ, հոգատար և շփվող տղամարդիկ կարող են հոգեբանորեն կախված լինել իրենց մորից։

07.08.2025
«Քնա՞ծ ես» հաղորդագրությունը տղամարդուց, որը շաբաթներով անհետացել էր, ապա հանկարծակի վերադառնում է ձեր կյանք, վաղուց մեմ է դարձել։

10.07.2025
Բոլորս էլ ապրել ենք նախանձի զգացում։ Այն կարող է առաջանալ, երբ դուք նայում եք ձեր ընկերների արձակուրդի լուսանկարներին սոցիալական ցանցերում, կամ երբ գործընկերը ստանում է պաշտոնի բարձրացում, իսկ դուք՝ ոչ։

26.06.2025
Բոլոր մարդիկ, մանկուց սկսած, բառացիորեն ներծծվցած են բազմազան վախերով։ Եվ ժամանակի ընթացքում մարդը ինքը, չգիտակցելով դա, սկսում է վախենալ գրեթե յուրաքանչյուր որոշումից և ձեռնարկված քայլից։