05.10.2023

Հաճախ են մայրերը, հատկապես՝ նորաթուխ, դիմում երեխաների ատամների խնամքի ու բուժման հետ կապված բազմապիսի հարցերով։ Դրանցից առավել տարածված 10-ի պատասխանները մեզ օգնեց տալ ատամնաբույժ Կարինե Պետրոսյանը։

-Ո՞ր տարիքում պետք է դուրս գան երեխայի առաջին ատամները:

-Նշեմ, որ նորածինների մոտ ձևավորված են միայն ատամների արմատները, որոնք սկսում են աճել միայն ծնվելուց մի քանի ամիս անց։ Ատամների ի հայտ գալու շրջանն անհատական է։ Անհնար է հստակ ժամկետներ դնել։ Որոշ երեխաների մոտ առաջին ատամն աճում է 3-4, մյուսների մոտ՝ միայն 9-10 ամսականում:

Ատամների դուրս գալու միջին ժամկետները հետևյալն են․

• կենտրոնական կտրիչներ՝ 6–8 ամսական,
• կողմնային կտրիչներ՝ 8–12 ամսական,
• Արմատային ատամներ՝ 12-16 ամսական,
• ժանիքներ՝ 16-20 ամսական։

2 տարեկանում երեխաների մեծ մասի մոտ արդեն ձևավորվում է ամբողջական ատամնաշար։ Բայց սովորաբար ատամները կարող են աճել մինչև 2,5-3 տարեկանը:

Ատամնակալման լուրջ ուշացումները, ինչի մասին է վկայում 1,5 տարի հետո ատամների իսպառ բացակայությունը կամ 2 տարեկանում դրանց փոքր թիվը, կարող է վկայել մարմնում առաջացող լուրջ հիվանդությունների մասին։

-Ե՞րբ է անհրաժեշտ երեխային առաջին անգամ տանել ատամնաբույժի մոտ։

-Երեխայի բերանի խոռոչն առաջին անգամ հետազոտում է մանկաբույժը, երբ երեխան դեռ հիվանդանոցում է։ Հետազոտության ընթացքում որոշվում է լեզվի լորձաթաղանթի, քիմքի և սանձի ճիշտ ձևավորումը։

Այնուհետև երեխան պարբերաբար հետազոտվում է մանկաբույժի մոտ: Երաշխավորությունների համաձայն՝ ատամնաբույժի մոտ պետք է գնալ կանխարգելիչ հետազոտության, երբ հայտնվում են առաջին ատամները կամ այն դեպքում, երբ ծնողները մտահոգված են ատամների աճի ուշացումով։

Մանկական ատամնաբույժին պարբերաբար այցելությունները պետք է լինեն 1 տարեկանից՝ տարեկան 1-2 անգամ հաճախականությամբ։ Եթե առկա են ատամնաբուժական հիվանդությունների նշաններ կամ կան զարգացման անոմալիաներ, ապա անհրաժեշտ է դիմել ատամնաբույժին՝ անկախ երեխայի տարիքից։

-Ինչպե՞ս ճիշտ լվանալ ատամները, որո՞նք են երեխաների բերանի խոռոչի հիգիենայի առանձնահատկությունները։

-Բերանի խոռոչի հիգիենան ատամնաբույժները խորհուրդ են տալիս կյանքի առաջին իսկ օրերից։ Ատամների հայտնվելուց առաջ օգտագործվում են հատուկ սիլիկոնե խոզանակներ, որոնք նախատեսված են լնդերը մաքրելու և մերսելու համար։

Արդեն առաջին ատամների հայտնվելուց հետո պետք է սկսել երեխային սովորեցնել պատշաճ հիգիենա: Առաջին պրոցեդուրաները կարող են կատարվել նաև հատուկ սիլիկոնե վրադիներով կամ փափուկ մազիկներով խոզանակով։ Ատամի էլեկտրական խոզանակը խորհուրդ է տրվում օգտագործել միայն յոթ տարեկանից։ Մածուկ ընտրելիս նախապատվությունը տրվում է ֆտոր պարունակող միջոցներին։

Մինչև 5 տարեկան երեխաների ծնողները չպետք է ատամների լվանալը լիովին վստահեն իրենց երեխաներին։ Երեխան չի կարողանում ճիշտ և արդյունավետ մաքրել ատամի էմալը։ Որպեսզի երեխային սովորեցնեք բերանի խոռոչի հիգիենան, պետք է թույլ տալ, որ նա ինքնուրույն մաքրի ատամները, իսկ հետո ծնողը կրկնի ընթացակարգը՝ ավելի որակյալ հիգիենայի համար:

-Ինչպե՞ս բացահայտել վաղ կարիեսը։

Կարիեսի հայտնաբերումը վաղ փուլերում թույլ է տալիս լիովին վերացնել պաթոլոգիան և կանխել այլ ատամների վնասումը: Միշտ չէ, որ հնարավոր է հայտնաբերել փոքր երեխաների կարիեսն առաջին ախտանիշների սկզբում, քանի որ շատ երեխաներ թույլ չեն տալիս ուշադիր ուսումնասիրել բերանի խոռոչը:

Կարիեսի նշաններն են.

• կառուցվածքի փոփոխություն և էմալի փայլի բացակայություն,
• ատամի զգայունության կամ ցավի բողոքներ,
• փոքրիկ սպիտակ բծի առաջացում,
• բծերի մգացում։

Կարիեսի նշանները վաղ փուլում նկատելու համար ծնողները պետք է վերահսկեն բերանի խոռոչի հիգիենան և հաճախակի զննեն երեխայի ատամները: Ատամնաբույժի մոտ կանոնավոր հետազոտությունների պարագայում բժիշկը կարիեսի նշաններ կնկատի նույնիսկ էմալի ընդգծված փոփոխությունների բացակայության փուլում։

-Ինչպե՞ս պաշտպանել ատամները կարիեսից

-Երեխայի մոտ կարիեսի կանխարգելումն այնքան էլ դժվար չէ։ Եթե առկա է ատամնաբուժական հիվանդության նախատրամադրվածություն, ապա պետք է խորհրդակցել ատամնաբույժի հետ և կանխարգելիչ միջոցներ ձեռնարկել կամ բուժվել պաթոլոգիաների դեմ:
Երեխաների առողջ ատամների համար պայքարում հիմնական պայմանը բերանի խոռոչի հիգիենան է և ճիշտ սնունդը։ Երեք տարեկանից սկսած, հիմնական մեթոդներից բացի, կարելի է օգտագործել ատամնաթել, սնուցող կամ ողողող միջոցներ։

Մանկական ստոմատոլոգիայում կարող են իրականացվել էմալն ամրացնելու ընթացակարգեր՝ հատուկ հանքային կամ ֆտոր պարունակող պատրաստուկների կիրառմամբ: Տանը կարող են օգտագործվել նաև հանքանյութեր պարունակող միջոցներ։

-Պե՞տք է արդյոք բուժել կաթնատամները:

- Կաթնատամների բուժումը պարտադիր է։ Մանկական ատամնաբույժին չդիմելը կարող է հանգեցնել այնպիսի լուրջ հետևանքների, ինչպիսիք են փափուկ հյուսվածքների վարակի զարգացումը, բորբոքումները, թարախային գործընթացները և այլն։ Կաթնատամների վնասումը հանգեցնում է մշտական ատամների ռուդիմենտների վնասման, դրանց աճի և զարգացման խաթարման։

Բացի այդ, կաթնատամների պաթոլոգիաները հաճախ երեխային տանջող ցավ ու անհանգստություն են առաջացնում։ Կաթնատամների բուժման անտեսումը հանգեցնում է նաև դրանց վաղաժամ հեռացմանը: Կաթնատամների հեռացման արդյունքում կծելու դիրքը տեղաշարժվում է, առաջանում են էսթետիկ թերություններ, հետաձգվում է մշտական ատամների հայտնվելը։

-Թույլատրելի՞ է արդյոք պրոֆեսիոնալ ատամների մաքրում երեխաների համար։

-Մեծահասակների ատամնաբուժական պրոցեդուրաներն ավելի ու ավելի են հարմարեցվում երեխաներին: Այսպես կարելի է պրոֆեսիոնալ կերպով մաքրել նաև երեխաների ատամները: Սա կարող է լինել մակերեսային մաքրում կամ պինդ բարդությունների հեռացում:
Ընթացակարգերն անվտանգ են ինչպես մանկական, այնպես էլ մշտական ատամների համար: Ատամների մաքրման մեթոդն ընտրվում է կախված պրոցեդուրաների նպատակից և փոքր հիվանդի տարիքից:

- Արդյոք վտանգավո՞ր է երեխայի ատամները բուժել կամ հեռացնել սեդատացիայի ներքո:

- Ատամների հեռացումը, բարդ հիվանդությունների բուժումը կամ մի քանի ատամների բուժումը կարող են երեխային հոգեբանական վնասվածք պատճառել: Բացի այդ, փոքր երեխաները պարզապես չեն կարող հանգիստ նստել՝ թույլ տալով բժշկին կատարել բոլոր անհրաժեշտ գործողությունները։ Անվտանգության համար 3 տարեկանից փոքր երեխաներին խորհուրդ է տրվում անցնել համալիր բուժում՝ օգտագործելով դեղորայքային քուն (sedation): Ցավից ազատվելու այս մեթոդը լիարժեք ընդհանուր անզգայացում չէ, ուստի այն համարվում է անվտանգ:

Սեդատացիան գիտակցության կառավարվող դեղորայքային դեպրեսիա է, որի ժամանակ պահպանվում են պաշտպանիչ ռեֆլեքսները, լիարժեք ինքնաբուխ շնչառությունը և բանավոր հրամաններին համարժեք արձագանքելու ունակությունը ու ֆիզիկական ակտիվությունը:

- Ի՞նչ անել, եթե հեռացվել է երեխայի մի քանի ատամ:

- Մի քանի կաթնատամ հեռացնելու դեպքում կծելու տեղաշարժը և մի շարք այլ հետևանքներ կանխելու համար կարող եք երեխայի համար տեղադրել հատուկ ամրակներ, որոնք կֆիքսեն ատամների դիրքը կամ դիմել պրոթեզավորման օգնությանը։

Ժամանակակից ստոմատոլոգիան հնարավորություն ունի երեխաների համար տեղադրել ժամանակավոր ապարատներ, որոնք ոչ միայն պահպանում են կծելու ապարատը, այլև վերականգնում ժպիտը։

- Ո՞ր տարիքում է կարելի շտկել կծելու ապարատը։

- Եթե երեխայի մոտ վաղ շրջանում ի հայտ են գալիս թերի կծելու նշաններ, ապա շտկումը պետք է սկսվի արդեն 3 տարեկանից: Բուժման համար օգտագործվում են հատուկ օրթոդոնտիկ միջոցներ, որոնք հարմար են կծող կաթնային ատամների համար։

Կծվածքի ամբողջական շտկումը կատարվում է բոլոր կաթնատամները մշտականներով փոխարինվելուց հետո։ Մոտավոր տարիքը՝ 13–15 տարեկան։

Կծելու ապարատը կարող եք ուղղել նաև ավելի մեծ տարիքում, սակայն դեռահասների մոտ բուժումն ավելի արագ և արդյունավետ է:

Աղբյուր` LADYNEWS.am

Դիտվել է 2592 անգամ

Читать на русском

25.09.2024
Ժամանակակից կանայք կոսմետոլոգներից ոչ պակաս են տեղյակ դեմքի խնամքի բոլոր նրբություններին։ Բայց երբ խոսքը վերաբերում է ինտիմ գոտու խնամքին, բացահայտվում են գիտելիքների պակաս:

31.08.2024
Ի՞նչ վատ բան կա, որ մենք անընդհատ նստում ենք գրասենյակում ու մարզանք չենք անում։

28.08.2024
Ամեն ինչ կապված է նյութափոխանակության փոփոխությունների հետ:

26.07.2024
Ամառային ամենատարածված սովորույթներն ու ծեսերը կարող են ոչ միայն բարձրացնել մեր տրամադրությունը, այլև լրջորեն ազդել առողջության վրա։

26.06.2024
Ո՞ր կեռասն է ավելի լավ գնել և որքա՞ն կարելի է ուտել․ այս հարցերին կպատասխանենք ստորև։

14.06.2024
Փորձագետը ոչ մի խոսք չի ասել մարզումների մասին, բայց տվել է մի ամբողջ շարք առաջարկություններ սնվելու վերաբերյալ: