19.10.2015

Մասնագետները գտնում են, որ մեզ հետ չար կատակներ խաղացող հոգեբանական մոդելները ձևավորվել են զարգացման գործընթացում։ Դրանց առաքելությունը եղել է այն, որ հնագույն մարդուն հնարավորություն տան արագ յուրացնելու շրջակա աշխարհի մասին տեղեկութույնները և մեծացնելու վտանգներով լեցուն կյանքում գոյատևելու նրա հնարավորությունները։

Սակայն կյանքը փոփոխվել է, իսկ թակարդները՝ մնացել։ Ներկայացնում ենք մի շարք հոգեբանական ազդեցություններ, որոնց ենթարկվում է ցանկացած մարդ։

1. Խաղացողի սխալ

Մենք սովոր ենք կարծելու, որ մեր ապագան կախված է մեր անցյալից։ Այսպես՝ խաղատանը մարդը հինգ անգամ անընդմեջ հաղթելուց հետո սկսում է կարծել, թե շահելու իր հնարավորությունները մեծանում են, չնայած, որ իրականում ոչինչ էլ չի փոխվել։

2. Անգործության ոչ իրատեսական գնահատական

Այս հոգեբանական յուրահատկությունը մեզ ստիպում է դատապարտել ծանր հետևանքներ ունեցած որևէ կործանարար գործողություն ավելի խիստ, քան ոչ պակաս կործանարար անգործությունը։

3. Արդյունքի ազդեցություն

Այս կարգի հոգեբանական թակարդի մեջ ընկնելով, մենք հակված ենք ընդունած որոշումը գնահատել ըստ ստացված արդյունքի, այլ ոչ թե տվյալ ժամանակի իմաստով դրա բարդությանը կամ արդիականությանը։

4. Ռիթմի ընկալման ազդեցություն

Մենք հակված ենք ռիթմով արված արտահայտություններն ընկալել որպես ավելի հավաստի։

5. Գաղափարների արժեզրկում

Եթե գաղափարն առաջ է քաշվել մեր հակառակորդի կողմից, մենք այն համարում ենք անհաջող կամ, առնվազն, պակաս հաջողված, քան այն իրականում կա։

6. Դիմադրություն

Տվյալ հոգեբանական ազդեցությունը, հավանաբար, զգացել է յուրաքանչյուրը, հատկապես՝ անչափահասության տարիներին․ ամեն ինչ ընդունելով որպես մարտահրավեր՝ խնդրանքները և խորհուրդները (հերթական անձնավորության կամ մարդկանց խմբերի) ընկալելվում են որպես անձնական ազատության սահմանափակում։

7. Թշնամության ազդեցություն

Հենց այս ազդեցության տակ է, որ մենք ամեն ինչ որպես վատ ենք գնահատում կամ մեզ համար տհաճ մարդկանց չհաջողված գործերը վերագրում ենք նրանց բնավորության էության դրսևորմանը, իսկ այն անեն լավը, որ անում են այդ մարդիկ, մեր կողմից ընկալվում են որպես պարտադրված քայլ կամ պարզ պատահականություն։

8. Վերահսկողության պատրանք

Այս պատրանքի պատճառով մարդուն թվում է, թե կարող է վերահսկել պատահականությունները և, իրականում, իր կամքին չենթարկվող իրադարձությունները։

9. IKEA-ի ազդեցություն

Մարդիկ հակված են այն առարկաները, որոնք իրենք են պատրաստել (թեկուզ՝ մասամբ), ավելի կարևոր համարել։

10. Հետադարձ ազդեցություն

Հոգեբանական այս ազդեցության տակ ընկնելով մենք սկսում ենք կարծել, թե մեր անցյալի իրադարձությունները կրելի էր նախօրոք կանխատեսել, մոռանալով, որ փաստերի մեծ մասը, որոնք հայտնի են տվյալ պահին, նախկինում մեզ անհայտ էին։

11. Կեղծ համաձայնության ազդեցություն

Մեր տեսակետների հետ շրջապատողների համաձայնության աստիճանն իրկանում ավելի ցածր է, քան մեզ թվում է։

12. Շրջապատողների միատեսակություն

Մարդը հակված է ենթադրելու, որ իր շրջապատը բաղկացած է ավելի բազմակողմանի ու տարբեր մարդկանցից, քան այլոց շփումների շրջանակն է։

13. Կեղծ օբյեկտիվություն

Մենք իրականությունն ընկալում ենք որպես միասնական կերպար, գտնելով, որ շրջապատի մեր ունեցած պատկերն իրական է, և գիտակից ենք համարում նրանց, ովքեր համաձայնվում են մեզ հետ։ Նրանք, ովքեր համաձայն չեն մեր տեսակետներին՝ կամ դժվար են հասկանում կամ քիչ տեղեկացված են։

14. «Լուսարձակ»

Մենք այլ մարդկանց մոտ գերագնահատում ենք սեփական գործողությունների նշանակությունը։

15. Զեյգարնիկի ազդեցություն

Այս ազդեցության էությունն այն է, որ մարդն ավելի լավ հիշում է ընդհատված գործողությունը, քան ավարտվածը։

16. Արտապատկերում

Մենք հակված են խաբվելու, իբր թե շրջապատը զգում է ճիշտ նույն զգացմունքները, ինչը և մենք։

17. Ծանոթ ճանապարհի ազդեցություն

Մարդը սովորաբար հակված է մեծացնելու այն ժամանակը, որն իրեն անհրաժեշտ է անծանոթ ճանապարն անցնելու համար։ Եվ հակառակը․ եթե ճանապարհը հայտնի է, ապա մեզ թվում է, թե այն կհաղթահարենք ավելի կարճ ժամանակահատվածում, քան մեզ իրականում հարկավոր է։

18. Զրոյական ռիսկի նախընտրություն

Եթե ընտրության հնարավորություն կա փոքրիկ ռիսկն իջեցնելու մինչև զրոյի կամ էապես նվազեցնելու մեծը, ապա մեզանից շատերը կնախընտրեն առաջինը։

19. Կույր տեսակետ

Մեզ թվում է, թե մենք ավելի քիչ են ընկնում հոգեբանական թակարդների մեջ, քան շրջապատի մարդիկ։

 LADYNEWS.am

Դիտվել է 10533 անգամ

Читать на русском

14.08.2025
Եթե վերլուծեք սովորությունները, կարող եք պարզել, որ դրանցից մի քանիսը անմիջականորեն ազդում են ձեր ֆինանսական վիճակի վրա։

30.07.2025
2025 թվականի օգոստոսյան աստղագուշակը կենդանակերպի մի քանի նշանների համար խոստանում է ռոմանտիկ նորություններ:

02.07.2025
Ո՞վ է նա՝ այս խորհրդավոր անծանոթուհին, և հնարավո՞ր է դառնալ նրա նման։ Հոգեբանները կարծում են, որ նման հատկանիշները տրված են բնությունից, բայց դա չի նշանակում, որ դուք չեք կարող սովորել այդպիսին լինել։

20.06.2025
Հոլովակային մտածողության պարագայում ընկալողը, որպես կանոն, բավարար ժամանակ չունի ստացված տեղեկատվությունը պատշաճ կերպով մշակելու համար և, ավելի շուտ, տպավորություն է ստանում, բայց չի ըմբռնում տեսածը:

13.06.2025
Հույզերը բավականին կարևոր են մարդու և նրա հոգեկան առողջության համար: Ներկայացնում ենք հոգեբանների խորհուրդներ այն մասին, թե ինչպես զարգացնել հուզական ինտելեկտն առօրյա սովորությունների օգնությամբ:

28.05.2025
Մենք բոլորս սիրում ենք հաճոյախոսություններ։ Սակայն կան իրավիճակներ, երբ գովասանքը որոշակի պատճառներով բացասաբար է ընկալվում։