«Շատտառապանքներկանայսաշխարհում, շատ-շատ: Նյութականտառապանքը, սովի, անտունության, բոլորտեսակիհիվանդություններիցտառապանքը…Բայցեսդեռեւսմտածումեմ, որմեծագույնտառապանքըմենակլինելնէ, չսիրվածեւոչոքիչունենալուզգացողությունը: Եսարդենհասելեմայնգիտակցությանը, որանցանկալիլինելըամենավատհիվանդություննէ, որմարդըկարողէերբեւիցեունենալ»: Այս համոզմամբ էր ապրում բոլորի կողմից սիրված ու իր ունեցած «լավը» համայն մարդկության հետ կիսած, բոլորիս քաջ հայտնի Մայր Թերեզան, մի կին, ով իր կյանքը նվիրեց` աղքատներից աղքատներին օգնելուն: «Արմատներովեւարյունովալբանացիեմ: Քաղաքացիությամբհնդիկեմ: Կաթոլիկմիանձնուհիեմ: Կոչումովպատկանումեմամբողջաշխարհին: ՍրտովամբողջությամբպատկանումեմՀիսուսիսրտին»,- այսպես էր իրեն ներկայացնում Մայր Թերեզան:
Նա ծնվել է 1910թ. օգոստոսի 26-ին Սկոպիե քաղաքում` Բոյաջուների ընտանիքում, ծնողները երեխային կնքել էին Ագնես Գոնջա: Հակառակ նրանց` երկրորդ տղա ունենալու փափագին, աղջկա ծնունդը երջանկացնում է ծնողներին. նրան համարում են Աստծու պարգեւ: «Բարիկինկլինիմորնման»,- կանխագուշակում էին մարդիկ, երբ նրան ծնունդից հետո մկրտում էին, ու չսխալվեցին: Ծնողները` Նիկոլան եւ Դրանան, ալբանացիներ էին: Ագնես Գոնջան ընտանիքի երրորդ զավակն էր, քրոջից` Ագեից ու եղբոր`Լազարից հետո:«Եսերջանիկմանկությունեմունեցել»,-հետագայում հիշում էր Ագնեսը: Նրա ծնողները, լինելով կարգապահ ու մարդասեր, նույն ոգով դաստիարակում են նաեւ երեխաներին: Ագնեսի դաստիարակության գործում շատ մեծ է եղել իր հոր դերը, ումից աղջիկը սովորել է բարեգործություն անել: Եղբայրը` Լազարը, քրոջ մանկությունից պատմում էր, որ նասովորականաղջիկէր՝միքիչինքնամփոփեւներքաշված: Ուներշատընկերուհիներ, որոնցհետէլանցկացնումէրժամանակիմեծմասը, գերազանցէրսովորում, սիրումէրբանաստեղծություններգրելեւկարդալընկերուհիներիհամար:
Աղջիկն ութ տարեկան էր, երբ հայրն անսպասելի մահանում է: Նրա մահվան հանգամանքներն անհայտ էին, կար տեսակետ, որ նրան թունավորել էր հարավսլավական ոստիկանությունը: Ագնեսի հիշողության մեջ դրոշմված են մնում հոր խոսքերը. «Ոչմիպատառչուտես, առանցորեւէմեկիհետկիսելու»եւ «Անձնասիրությունըհոգեկանհիվանդությունէ, որքեզստրկացնումէ` թույլչտալովապրելուկամուրիշներինծառայելու»: Հետագայում այդպես էլ եղավ: Հոր մահից հետո ընտանիքի ողջ բեռը մնաց Դրանայի ուսերին: Նա, գիշերուզօր աշխատելով, երեխաներին ապահովում էր ամեն ինչով: «Եսձեզկտամամենը, ինչխնդրե՛ք, վերցրե՛ք, բայցեսէլձեզնիցակնկալումեմձերլավեւօրինակելիվարքը»,- հորդորում էր իր երեխաներին միայնակ մնացած կինը: Երեխաներին դաստիարակում էր այն մեծ հավատով ու սիրով դեպի Աստված, որ կար նաեւ իր մեջ: Նրանց տանը աղքատները միշտ գտնում էին մարդկային ջերմություն, տաքություն ու սնունդ:«Սկոպիեիուշրջակայքիաղքատներիցբոլորըգիտեինմերտանտեղը,եւոչոքայնտեղիցդատարկաձեռնչէրհեռանում: Ամենօր, ճաշին, մենքհյուրունեինք»,- պատմում էր Ագնեսը: Դրանան երեխաներին հաճախ իր հետ տանում էր հիվանդներին խնամելու, աղքատներին օգնելու, որպեսզի նրանք իրազեկ լինեն մարդկային տառապանքին: Երեխաները մեծանում են պարկեշտ ու կարգապահ: Շուտով ընտանիքի միակ տղամարդը` Դրանայի որդին, հեռանում է ընտանիքից դեպի Ավստրիա`զինվորական ուսումնարան հաճախելու նպատակով: Սակայն մայրը դեռ չէր հասցրել համակերպվել, երբ հաջորդեց մյուս` իր համար ծանր հարվածը` Ագնեսի որոշումը վանք մտնելու: Սակայն հոգու խորքում նա հպարտ էր աղջկա որոշմամբ. միան հուզում էր այն, որ աղջիկն իր որոշման մեջ իրոք անկեղծ ու հաստատակամ լիներ: Մայրը միշտ էլ զգացել է Ագնեսի կրոնավորական կոչումը:
Վարդապետներից մեկի ջանքերով հիմնվել էր «Սուրբ կույս Մարիամ» անունով միությունը, որին անդամակցելը նույնպես իր դերն է խաղում Ագնեսի հոգեւոր ձեւավորման մեջ: Միության անդամները սկսում են ուսումնասիրել սրբերի վարքը եւ միսիոներների կյանքը: Այն խանդավառ ճառերն ու քարոզները, որ Գոնջան լսում էր այդտեղ, թողնում են իրենց ազդեցությունը նրա ներաշխարհում: Խանդավառված աղջիկը, ցանկանալով ավելի գործնականորեն օգնել, ստիպում էր իր միակ՝ փող աշխատող զարմիկին` Անտոնիին, վաստակած գումարը նվիրաբերել Հնդկաստանի առաքելություններին:
1928 թ. Ագնեսը վերջնական որոշում է կայացնում`գնալ առաքելությունների եւ իրեն նվիրել Աստծուն: Նա բազմաթիվ երազանքներ թողեց անկատար. շատ էր սիրում, երաժշտություն, գրականություն, մանավանդ քնարերգություն. «Ահավասիկ, երազանքներիսմեծմասըհավանաբարչեմկարողիրականացնել: Հավաստիմիբանկա, սակայն, որնինձհամարէականէ: Գիտեմ, որՏերնինձկանչումէ: Նաինձսիրումեւքայլերսառաջնորդումէ` ինձտալովմիսիոներիկոչում. ահաիմմիակվստահությունը»,- ասում էր Ագնեսը:
Ճանապարհը նրան տարավ դեպի Հնդկաստան: Դիմում է «Լորետոյի միանձնուհիներ» միաբանությանը ու ստանալով դրական պատասխան`մեկնում է: Միաբանության կանոնադրության համաձայն`մինչեւ նորընծայությունը վանք դիմող երիտասարդուհիները պարտավոր էին անցնել հայեցողության շրջան, այսինքն` այս շրջանում բացահայտվելու էր նրանց վճռականությունը եւ հոգեւոր կյանքի նկատմամբ կոչման իսկությունը: Ագնեսը սկսում է իր նորընծայության շրջանը: Այս առիթով մատուցված պատարագի ընթացքում նրան հանձնում են կրոնական կյանքի խորհրդանշանները` խաչը, քողը, վարդարանը եւ սքեմը:Նա ընտրումէԹերեզաանունը` ներշնչվածիրպահապանսրբուհուց` ԼիզիոյիՍրբուհիԹերեզայից, որնավելիհայտնիէորպեսՍրբուհիԹերեզա: Անվան ընտրությամբ քույր Թերեզան ընդունում է նաեւ կյանքի մասին Սրբուհի Թերեզայի հետեւյալ փիլիսոփայությունը. «Իմփոքրիկճանապարհըմանկությանհոգեւորճանապարհնէ` վստահությանեւանսահմանանձնուրությանճանապարհը»:Քույր Թերեզայի նվիրումը գործին անսահման էր: Նա շատ ընթերցում էր` սկսած Աստվածաշնչից մինչեւ գեղարվեսական գրականություն: Ծառայության երկրորդ տարում նա արդեն հնարավորություն ուներ մյուս միանձնուհիների նման մասնակցելու աղքատների եւ հիվանդների խնամքի գործին: Նրա մեջ այնքան շատ էր պատրաստակամությունն ու նվիրումը մարդկանց օգնելու: Նրա հոգում արդեն թեւ էին առնում զոհաբերվելու եւ նվիրվելու փափագները: Վանքում հոգեւոր պարտականությունների կատարման հետ մեկտեղ` զբաղվում է նաեւ մանկավարժությամբ: Անցնում են օրեր, ամիսներ, տարիներ…Մոտենում են մշտնջենավոր ուխտի օրերը: Քույր Թերեզան շուտով դառնալու էր մայր, այսինքն` ավագ միանձնուհի: 1937թ-ի մայիսին, լռությամբ եւ աղոթքով անցկացրած հոգեւոր կրթությունից հետո, քույր Թերեզան կատարում է աղքատության, ողջախոհության եւ հնազանդության մշտնջենավոր ուխտը: Վաղուց սպասված «Այո»-ն հնչում է. նա արդեն իսկական միանձնուհի էր:
Թերեզայի մտքում եւ հիշողության մեջ անընդհատ իր ընտանիքն էր, մայրը, նրա խոսքերը: Ընտանիքի հետ նամակագրական կապը պահում էր, բայց հետագայում նրան միշտ ցավ էր պատճառում միտքը, որ ինքն այդպես էլ քրոջն ու մորը չհանդիպեց:
Հնդկաստանում տարեցտարի վիճակը ծանրանում էր` սոված ու օնօթեւան ժողովուրդ, ամենուր աղքատություն, սով, հիվանդություն: Քույր Թերեզան էլ այդ մռայլ տեսարանի ականատեսն էր, ու նրան չէր կարող ցավ չպատճառել: Դպրոցները, ընտանիքներ այցելությունները, դասավանդումը, աղջիկների հետ զբոսնելը կազմում էին նրա ամենօրյա աշխատանքը, բայց ինչ-որ բան նրան տանջում էր. չէր գոհանում իր արածից, դատարկություն էր զգում: Տարին մեկ անգամ բոլոր միանձնուհիներն ունենում էին արձակուրդային ժամանակ՝ մտածելու, խոկալու եւ աղոթելու. ահա մոտենում էր այդ շրջանը: Հենց այդ օրերին էլ Թերեզան ստանում է այսպես կոչված «կոչումը կոչման մեջ»: «ԳնումէիԴարջիլինգհոգեւորկրթության,-պատմումէնա,- գնացքովճանապարհորդելիսինձհետկատարվեցանսպասելիբան. եսլսեցիայդձայնը, զգացիայդկոչը, որնինձկանչումէր, հրամայումթողնելամենբանեւծառայելՆրան`գետնախորշերում, փողոցներում: ԻնձկանչումէրԻրենծառայել` աղքատիցամենաաղքատիմիջոցով: Գիտակցումէի, որդաՆրակամքնէր, եւեսպարտավորէիհետեւելեւհնազանդվելՆրան: Անկասկածդալինելուէրիրգործը: Առաջադրանքըհստակէր: Եսպետքէթողնեիվանքըեւծառայեիաղքատին`ապրելովնրահետ:Դակարգադրությունէր, հանձնարարությունեւհամոզվածություն: Եսգիտեի`ինչանել, բայցչգիտեի`ինչպես»:Նա դիմում է Դուբլինում գտնվող Լորետոյի մեծավորուհուն` միաբանությունը լքելու խնդրանքով, սակայն գործը հասնում է մինչեւ Հռոմ, ու ի վերջո Թերեզան ստանում է թույլտվությունը` չնայած նրա համար ծանր էր թողնել Լորետոն: Նրա այդ որոշումը բուռն քննարկումների ու քննադատությունների առիթ է դառնում: Փոխելով Լորետոյի միանձնուհու հանդերձանքը, որպես համազգեստ ընտրում է պարզ սաիր եւ տափակ ոտնամաններ, ուղղվում Կալկաթայից 240 մղոն հեռավորության վրա գտնվող Պատնա քաղաք:Հասկանալով, թե ինչքան էր իր օգնությունը պետք աղքատներին ու հիվանդնեորին, մասնակցում է բժշկական դասընթացների, ձեռք բերում հմտություններ: Աշխատում եւ ծառայում էր անձնվիրաբար: Հիմնվում է «Գթության միսիոներներ» միաբանությունը, քույր Թերեզան էլ, որպես հիմնադիր, դառնում է Մայր Թերեզա եւ աշխատում այդտեղ մինչեւ 1997թ-ի մարտ ամիսը: Նրա կյանքում,ինչպես ինքն էր ասում, ամենագեղեցիկ երկու երեւույթներն աղքատությունն ու հիվանդությունն էին: Նա համոզված էր` աղքատին օգնելու համար պետք էր լինել աղքատ, ապրել ու հասկանալ աղքատությունը, հետո նոր գործել: Բացահայտել էր` որն է աղքատների հարստությունը.«Աղքատներնայնքանքիչունեն, բայցգիտենշատտալ` ամենբան»:
Նրա ջանքերով 1952 թ-ին հիմնվում են մահամերձ աղքատների համար կացարաններ: Մայր Թերեզայի նպատակը հիվանդներին բուժելը չէր, այլ նրանց համար «գեղեցիկ» ու «բարի» մահ ապահովելը, ուներ իր կողքին մոտ 26 բարեգութ օգնականներ: Նա գործեց շուրջ 40 տարի, և փողոցներում մահանալուց զերծ մնացին տասնյակ հիվանդներ: Յուրաքանչյուր աշխատանք իրականացնելիս աղոթում էր, խնդրում Աստծու գութն ու աջակցությունը: Օրեցօր Մայր Թերեզան դառնում է ճանաչված աշխարհում, չնայած նա իր աշխատանքը համարում էր «կաթիլ օվկիանոսի մեջ»: Իր գործունեության ընթացքում արժանանում է տասնյակ մրցանակների ու պարգեւների տարբեր միջազգային կազմակերպությունների կողմից, ստանում է ԱՄՆ պատվավոր քաղաքացու կոչում, ինչպես նաեւ Նոբելյան մրցանակ: «Չեմկարողանումշնչել». սրանք էին նրա վերջին խոսքերը: Մայր Թերեզան մահանում է 1997 թ. սեպտեմբերի 5-ին` շնչարգելության պատճառով:
17-02-2025 10:53 Լոնդոնում կայացել է BAFTA կինոմրցանակաբաշխությունը։ Հաղթող ճանաչվեցին «Բրուտալիստ»-ը և «Կոնկլավ» ֆիլմերը, որոնք ստացան չորսական անվանակարգեր, իսկ գլխավոր դերերի համար մրցանակներ ստացան Մայքի Մեդիսոնը և Էդրիեն Բրոուդին:
17-02-2025 10:47 Բոստոնի համալսարանի գիտնականների ուսումնասիրությունները, որ հրապարակվել են American Journal of Hypertension ամսագրում, ցույց են տվել, որ յոգուրտը կարող է փրկել կաթվածից և ինսուլտից: Շաբաթական 2 բաժին և ավելի յոգուրտ օգտագործած կանանց մոտ ռիսկը նվազել է 17%-ով, իսկ տղամարդկանց մոտ 21%-ով՝ համեմատած այն մարդկանց հետ, ովքեր յոգուրտ չեն օգտագործել կամ օգտագործել են ամսական 1 անգամ: Իսկ նրանց մոտ, ովքեր հատուկ դիետա էին պահպանել և ամենօրյա սննդակարգում յոգուրտ էին ներառել, կաթվածի և ինսուլտի հավանականությունը նվազել էր 30%-ով:
17-02-2025 10:32 Իլոն Մասկը չի ճանաչել իր տասներեքերորդ երեխայի հայրությունը: Պահպանողական ինֆլյուենսեր և մանկական գրքերի հեղինակ Էշլի Սենտ Քլերը հրապարակայնորեն կոչ է անում Իլոն Մասկին «ավարտին հասցնել իրենց պայմանագիրը»՝ երեխայի համատեղ դաստիարակության հարցում: Դա տեղի է ունեցել իր այն հայտարարությունից մեկ օր անց, որ նա հինգ ամիս առաջ լույս աշխարհ է բերել Մասկի երեխային:
17-02-2025 09:51 Շվեյցարիայում կայանալիք «Եվրատեսիլ 2025» մրցույթին Հայաստանը կներկայացնի Պարգը։ Մրցույթը կկայանա մայիս ամսին։ Մրցույթին մասնակցելու համար հայտ էր ներկայացրել 12 մասնակից։
17-02-2025 09:35 Կանանց թենիսի ասոցիացիան (WTA) հրապարակել է համաշխարհային դասակարգման ամենշաբաթյա աղյուսակը։ Հայաստանի ներկայացուցիչ Էլինա Ավանեսյանը բարձրացել է 4 աստիճան եւ 44-րդն է։ Առաջատարը Բելառուսի ներկայացուցիչ Արիան Սաբալենկան է։ Լավագույն տասնյակում են նաեւ լեհ Իգա Շվյոնտեկը, ամերիկացի Կոկո Գաուֆը, իտալացի Յասմին Պաոլինին, ամերիկացիներ Ջեսիկա Պեգուլան ու Մեդիսոն Քիզը, Ղազախստանի ներկայացուցիչ Ելենա Ռիբակինան, չինացի Ցինվեն Չժենը, ամերիկացի Էմմա Նավարոն եւ իսպանացի Պաուլա Բադոսան։
Spotify երաժշտական ծառայությունն ամփոփել է 2024 թվականի արդյունքները և որոշել տարվա ամենահայտնի երգը։ Խոսքը «Birds of a Feather» հիթի մասին է, որը կատարում է հայտնի ամերիկացի երգչուհի Բիլլի Այլիշը։